Czy suplementy mogą spowolnić starzenie się komórek? Jeśli zadajesz sobie takie pytania - zapewniamy Cię, że nie jesteś sam. W ostatnich latach coraz więcej osób interesuje się biohackingiem, czyli świadomym, naukowo popartym wpływaniem na funkcjonowanie własnego organizmu. Chcemy osiągnąć lepszą wydolność fizyczną, sprawność umysłową i mieć dłuższe życie. Jednym z najnowszych trendów w tym obszarze jest skupienie się na długości telomerów - struktur chromosomowych, które odgrywają ważną rolę w procesach starzenia się komórek. Przyjrzyjmy się bliżej temu, czym są telomery, jakie czynniki wpływają na ich długość oraz jakie miejsce w tej układance zajmują suplementy diety.
Czym są telomery i dlaczego są ważne?
Telomery to końcowe fragmenty chromosomów, które pełnią funkcję „ochraniaczy” materiału genetycznego. Każdy chromosom ma dwa telomery, a w ludzkich komórkach somatycznych jest ich łącznie 92. Przy każdym podziale komórki, które dzieją się samoczynnie telomery ulegają skróceniu, przez co z czasem tracą swoją funkcję ochronną. Gdy telomery stają się zbyt krótkie, komórka przestaje się dzielić, przechodząc w stan starości (senescencji) lub umiera (apoptoza). Skracanie telomerów jest więc jednym z głównych mechanizmów starzenia się organizmu.
Długość telomerów uznawana jest za wskaźnik starzenia biologicznego. Osoby o krótszych telomerach częściej doświadczają chorób takich cukrzyca typu 2 chorób sercowo-naczyniowych, czy niektórych nowotworów. W związku z tym coraz więcej badań koncentruje się na poszukiwaniu sposobów na spowolnienie procesu skracania telomerów lub nawet ich wydłużenie.
Telomery a biohacking - nowa era optymalizacji
Biohackerzy, czyli osoby próbujące „zhakować biologię” swojego organizmu poprzez świadomie eksperymentowanie z dietą, suplementacją, aktywnością fizyczną i innymi czynnikami stylu życia, coraz częściej sięgają po narzędzia monitorujące długość telomerów. Na rynku pojawiły się nawet domowe testy umożliwiające ocenę tego parametru. Dla wielu osób długość telomerów stała się miernikiem skuteczności podejmowanych działań prozdrowotnych, a sama optymalizacja długości telomerów - jednym z głównych celów biohackingu.
Czynniki wpływające na długość telomerów
Na tempo skracania telomerów wpływa wiele czynników. Do najważniejszych należą:
- Stres oksydacyjny - nadmiar wolnych rodników prowadzi do uszkodzeń DNA, w tym telomerów.
- Stan zapalny - przewlekły stan zapalny przyspiesza skracanie telomerów.
- Dieta - niedobory witamin i składników mineralnych, a także dieta bogata w przetworzoną żywność, negatywnie wpływa na długość telomerów.
- Aktywność fizyczna - regularny ruch wspomaga prawidłowe funkcjonowanie organizmu i może spowalniać skracanie telomerów.
- Sen - odpowiednia ilość i jakość snu wspomaga regenerację komórek, zbyt krótki osłabia.
- Stres psychiczny - przewlekły stres przyczynia się do szybszego skracania telomerów.
Suplementy diety a długość telomerów - co mówią badania?
W ostatnich latach przeprowadzono szereg badań naukowych, które analizowały wpływ suplementacji na długość telomerów. Wyniki tych badań choć nadal wymagają dalszych potwierdzeń są coraz bardziej obiecujące. W najbliższych latach możemy spodziewać się pojawienia się nowych składników aktywnych oraz jeszcze bardziej zaawansowanych formuł suplementacyjnych.
Coraz większe znaczenie zyskuje personalizacja suplementacji, oparta na analizie parametrów biologicznych, takich jak długość telomerów, profil genetyczny czy poziom stresu oksydacyjnego konkretnej osoby.
W przyszłości dzięki badaniom będziemy mogli jeszcze dokładniej sprawdzać, jak suplementy wpływają na telomery i lepiej rozumieć ten proces. Dzięki temu możliwe będzie opracowanie skutecznych sposobów na spowolnienie starzenia się komórek, aby dłużej cieszyć się dobrą jakością życia.
Składniki mineralne i witaminy a długość telomerów
Witamina C, witamina D, witaminy z grupy B (szczególnie B12 i B9 kwas foliowy) oraz składniki mineralne, takie jak cynk i magnez, odgrywają istotną rolę w ochronie DNA przed uszkodzeniami oksydacyjnymi. W badaniach epidemiologicznych wykazano, że osoby z wyższym spożyciem witaminy C mają dłuższe telomery. Podobnie, suplementacja witaminą D może spowalniać skracanie telomerów, co zostało potwierdzone w kilku badaniach klinicznych.
Niedobory witaminy B12 i kwasu foliowego prowadzą do zaburzeń metylacji DNA - procesu chemicznego, który działa jak „przełącznik” genów - co może przyspieszać skracanie telomerów. W konsekwencji prowadzi do szybszego starzenia się komórek i zwiększa ryzyko chorób. Suplementacja witaminy z grupy B wspomaga prawidłowe funkcje komórkowe i może mieć korzystny wpływ na długość telomerów.
Astragalus membranaceus - antyoksydanty roślinne i aktywatory telomerazy
Jednym z najczęściej badanych składników roślinnych w kontekście długości telomerów jest ekstrakt z korzenia traganka (Astragalus membranaceus). Związki w nim zawarte, takie jak cykloastragenol, mogą aktywować telomerazę - enzym odpowiedzialny za odbudowę telomerów w komórkach. W badaniach klinicznych wykazano, że suplementacja ekstraktem z traganka przez kilka miesięcy prowadzi do wydłużania telomerów u osób zdrowych, co daje szanse na spowalnianiu procesów starzenia komórkowego u chorych i starszych osób.
Wiele substancji roślinnych, takich jak resweratrol z winogron, polifenole z zielonej herbaty czy ekstrakt z ostropestu plamistego, działa jak silne przeciwutleniacze i wspomaga prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Ich działanie polega na neutralizowaniu wolnych rodników, co może chronić telomery przed uszkodzeniami. W badaniach na modelach komórkowych i zwierzęcych wykazano, że suplementacja resweratrolem może wydłużać telomery i opóźniać procesy starzenia.
Kwasy omega-3 - wpływ na długość telomerów
Kwasy tłuszczowe omega-3 to związki, które są bardzo ważne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu ponieważ pomagają utrzymać równowagę w organizmie, zwłaszcza jeśli chodzi o kontrolowanie stanów zapalnych, które mogą przyspieszać starzenie się komórek. Kwasy omega 3 znajdują się głównie w tłustych rybach, takich jak łosoś czy makrela, jednak można je także przyjmować w postaci suplementów diety.
Badania naukowe pokazują, że osoby które dbają o regularne dostarczanie kwasów omega 3 mają telomery, które skracają się wolniej. Oznacza to, że komórki tych osób mogą dłużej zachować zdolność do podziałów i regeneracji. Dzieje się tak, ponieważ omega-3 zmniejszają ilość wolnych rodników i obniżają poziom przewlekłego stanu zapalnego, który negatywnie wpływa na telomery.
Mechanizmy działania suplementów na telomery
Działanie suplementów diety na długość telomerów opiera się głównie na kilku mechanizmach.
- Antyoksydanty neutralizują wolne rodniki. Wolne rodniki to reaktywne cząsteczki, których nadmiar uszkadza DNA, w tym telomery. Antyoksydanty, takie jak witamina C, witamina E, resweratrol czy polifenole z zielonej herbaty, lub te z suplementów diety działają jak „strażnicy” - wiążą wolne rodniki, zanim te zdążą uszkodzić telomery.
- Aktywacja telomerazy - enzymu „naprawczego. Telomeraza to enzym, który potrafi dodawać brakujące sekwencje DNA do telomerów, przeciwdziałając ich skracaniu. W większości komórek dorosłego człowieka jest nieaktywna, ale niektóre składniki suplementów mogą ją „obudzić”, np. ekstrakt z traganka (Astragalus membranaceus).
- Wsparcie naprawy DNA i metylacji. Telomery są szczególnie wrażliwe na błędy w procesach naprawy DNA. Tutaj kluczową rolę odgrywają składniki mineralne (np. cynk, magnez) oraz witaminy (B12, kwas foliowy).
Telomery w praktyce biohackera
W praktyce biohacker monitoruje długość telomerów i dopiero na podstawie oceny skuteczności podejmuje interwencje. Osoby zainteresowane optymalizacją długości telomerów sięgają po testy laboratoryjne, które pozwalają śledzić zmiany tego parametru w czasie. Na podstawie wyników modyfikuje dietę, plan suplementacji, poziom aktywności fizycznej.
Warto jednak pamiętać, że długość telomerów jest jednym z wielu wskaźników starzenia się organizmu. Optymalizacja długości telomerów powinna być elementem szerszej strategii dbania o prawidłowe funkcjonowanie organizmu.
Podsumowanie wpływu długości telomerów na organizm człowieka
Długość telomerów jest jednym z ważniejszych wskaźników starzenia biologicznego i przedmiotem zainteresowania zarówno naukowców, jak i entuzjastów biohackingu. Suplementy diety, zwłaszcza te zawierające ekstrakt z traganka, witaminy szczególnie z grupy B, składniki mineralne takie jak magnez i cynk oraz antyoksydanty roślinne, mogą wspomagać prawidłowe funkcjonowanie komórek i spowalniać skracanie telomerów. Jednak jak wszystko w organizmie człowieka na skuteczność suplementacji wpływa także styl życia, dieta czy poziom aktywności fizycznej. Warto pamiętać, że suplementy powinny być elementem kompleksowej strategii dbania o organizm, a ich stosowanie dobrze jest skonsultować ze specjalistą.
Biohacking zorientowany na długość telomerów to fascynujący kierunek rozwoju nauki i praktyki prozdrowotnej, który może przynieść realne korzyści w zakresie optymalizacji funkcjonowania organizmu i spowolnienia procesów starzenia. Jednak jak zawsze, ważne jest zachowanie umiaru i opieranie się na rzetelnych danych naukowych.
Źródła:
- Chen, X., et al. "A Randomized, Double-Blind, Placebo-Controlled Study of a Natural Product Telomerase Activator (TA-65) in Healthy Volunteers." Rejuvenation Research, 2024. Dostęp online: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/39275278/
- Zhang, Y., et al. "Telomere length and vitamin B12: a cross-sectional study." Nutrients, 2022. Dostęp online: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35337624/
- Raffa, D., et al. "A novel nutraceutical formulation increases telomere length and telomerase activity in vitro and in vivo." Nutrients, 2023. Dostęp online: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10668076/
- Lee, J., et al. "Effect of omega-3 fatty acids on the telomere length: A meta-analysis of randomized controlled trials." Nutrition Research and Practice, 2022. Dostęp online: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35189049/
- Wang, Q., et al. "The Effects of Resveratrol on Telomeres and Post Myocardial Infarction Remodeling." Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2020. Dostęp online: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7735524/
- Wang, S., et al. "Association between dietary vitamin C and telomere length in U.S. adults." Frontiers in Nutrition, 2023. Dostęp online: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9908946/
- Ghasemi, F., et al. "The effect of taking green tea extract for 12 weeks on telomerase gene expression and telomere length in healthy women: A randomized controlled trial." Urmiya Medical Journal, 2021. Dostęp online: https://umj.umsu.ac.ir/article-1-4323-en.pdf
- Li, Y., et al. "Folic Acid Decreases Astrocyte Apoptosis by Preventing Oxidative Stress-Induced Telomere Shortening." Oxidative Medicine and Cellular Longevity, 2019. Dostęp online: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6981374/
- Sari, Y., et al. "Potential Antiaging Effects of DLBS1649, a Centella asiatica Extract, on Human Dermal Fibroblasts." Evidence-Based Complementary and Alternative Medicine, 2021. Dostęp online: https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC8369046/